dziedzictwo wzornictwo

Woda, której dotykasz w rzece, jest ostatkiem tej, która przeszła, i początkiem tej, która przyjdzie; tak samo teraźniejszość”. Ta myśl Leonardo da Vinci jest o działaniu, które wynika z przeszłości i skutkuje w przyszłości. Renesansowy designer jest świadom iluzji czasu. Znaczenie historii wydaje się oczywiste lecz poznanie jej nie zawsze możliwe. Tymczasem wiedza stamtąd może pomóc rozwiązać problemy przyszłości. Dziedzictwo doświadczeń i twórczych dokonań przodków może inspirować bo jest częścią wspólnej rzeki czasu. Czy dziedzictwo twórczej energii przodków może być inspiracją odpowiedzialnego designu?

Projekt Arting 2020 „Dziedzictwo” – jest kolejną edycją konkursu podejmującą temat projektowania zrównoważonego i pierwszą badającą związki między dziedzictwem a współczesnością wzornictwa. Składa się z trzech etapów. Pierwszy to analizy eksperckie pomagające uczestnikom w wyborze tematów projektowych. Drugi etap to ogłoszenie konkursu projektowania zrównoważonego w trzech kategoriach: dziedzictwo, środowisko, technologia. Trzeci etap to dwie wystawy, z których jedna prezentuje projekty nadesłane na i konkurs a druga, efekty badań eksperckich pod tytułem „dziedzictwo wzornictwo”. Otwarciu wystaw towarzyszy konferencja.

Niniejsze opracowanie jest próbą zdefiniowanie obszaru w jakim przyjdzie poruszać się projektantowi chcącemu zmierzyć się z problematyką dziedzictwa w projektowaniu zrównoważonym. Wybrano wstępnie kilka zagadnień z historii wzornictwa na obszarze pogranicza polsko-słowackiego Euroregionu Beskidy. Poproszono też artykuł eksperckie ma temat kilku z nich a mianowicie: prehistorii, kultury góralskiej, bielskiej wełny i aut. Zebrany materiał ma przybliżyć temat i skierować do za pomocą linków i odniesień do następnych tekstów, specjalistów czy stron internetowych.

Definicje

Dziedzictwo kulturowe
Definicja dziedzictwa kulturowego mówi, że jest to: (…)zasób rzeczy nieruchomych i ruchomych wraz ze związanymi z nim wartościami duchowymi, zjawiskami historycznymi i obyczajowymi uznawanymi za podstawę ochrony prawnej dla dobra konkretnego społeczeństwa i jego rozwoju oraz dla przekazania ich następnym pokoleniom, z uwagi na zrozumiałe i akceptowane wartości historyczne, patriotyczne, religijne, naukowe i artystyczne, mające znaczenie dla tożsamości i ciągłości rozwoju politycznego, społecznego i kulturalnego, dowodzenia prawd i upamiętniania wydarzeń historycznych, kultywowania poczucia piękna i wspólnoty cywilizacyjnej… (prof. Jan Pruszyński, monografia Dziedzictwo kultury Polski, 2001). Wyróżnia się przy tym dziedzictwo materialne i niematerialne.

Materialne dziedzictwo kultury podzielone jest na nieruchome dziedzictwo, obejmujące budynki, które same mogą zawierać zainstalowaną sztukę, taką jak organy, witraże i freski, duże instalacje przemysłowe lub inne zabytkowe miejsca, oraz ruchome dziedzictwo obejmujące książki, dokumenty, dzieła sztuki, ruchome maszyny, ubranie i inne artefakty, które są uważane za godne zachowania na przyszłość. Należą do nich obiekty istotne dla archeologii, architektury, nauki i technologii o określonej kulturze. Niematerialne dziedzictwo kultury składa się z niefizycznych aspektów danej kulturze. Koncepcja obejmuje również sposoby zachowań w społeczeństwie, a często formalnych zasad działających w określonym kontekście kulturowym. Należą do wartości społecznych i tradycji, zwyczajów i praktyk, estetyczne i duchowe przekonania, artystycznej ekspresji, język i inne aspekty działalności człowieka. Znaczenie artefakty fizyczne mogą być interpretowane w kontekście społeczno-ekonomicznych, politycznych, etnicznych, religijnych i filozoficznych wartości określonej grupy osób. Naturalnie niematerialne dziedzictwo kulturowe jest trudniejszy do utrzymania niż fizycznych obiektów. Aspekty zachowania i ochrony wartości niematerialnych kulturalnych należą: folklor, zachowanie języka, pomnik przyrody.

Projektowanie zrównoważone.
Projektowanie zrównoważone (z ang. sustainable design) oznacza projektowanie uwzględniające zasady zrównoważonego rozwoju. Oznacza projektowanie ekologiczne, nie niszczące środowiska, odpowiedzialne za przyszłe pokolenia. Intencją projektowania zrównoważonego jest trwałość i długowieczność produktów, używanie surowców odnawialnych, możliwość recyklingu, energooszczędność, myślenie prospołeczne, ekologia. Projektowanie produktów i usług powinno być zgodne z zasadami ekonomicznego, społecznego i ekologicznego zrównoważenia. Istnieje zasada 4 x R (reduse, reuse, recycle, renewable) mówiąca o tym że projektując w sposób zrównoważony należy: redukować (potrzeby, surowce, energię), użyć ponownie, odnawiać, stosować recykling.

Projektowanie
Istnieje wiele definicji projektowania a dla potrzeb niniejszego opracowania przyjmuje się wersję uproszczoną do stwierdzenia że: „projektowanie jest wymyślaniem przyszłych przedmiotów i działań, w sposób zgodny z potrzebami człowieka”. Należy podkreślić że projektowanie powinno mieć na uwadze dobro człowieka. Żeby wymyślić dobry projekt trzeba dobrze zrozumieć przyczyny i skutki jego zastosowania

Rozwój zrównoważony
Najbardziej znana definicja rozwoju zrównoważonego pochodzi z raportu ONZ napisanego w 1987 roku pod tytułem „Nasza wspólna przyszłość” i brzmi: „Na obecnym poziomie cywilizacyjnym możliwy jest rozwój zrównoważony, to jest taki rozwój, w którym potrzeby obecnego pokolenia mogą być zaspokojone bez umniejszania szans przyszłych pokoleń na ich zaspokojenie”. Popularny model cywilizacji zrównoważonego rozwoju, znany jest jako model 3 x P (z ang.) i oznacza dążenie do równowagi pomiędzy trzema elementami: planet (planeta) – people (ludzie) – profit (zysk). Zwraca uwagę na to że nacisk nadmierny zysk – odbywa się kosztem planety i ludzi.

Trwałość projektu
Trwałość, ciągłość, długowieczność to cechy projektowania zrównoważonego. Można mówić o długowieczności jeżeli przedmiot działa długo. Nie tylko jako element jednostkowy ale także jako element rodziny. Coś jest dobre dlatego że zawiera w sobie cechy poprzednictwa i potencjał wykorzystany w przyszłości. Jest tak dlatego że świadomość projektanta dotyka przeszłości i przeczuwa przyszłość. Może skorzystać z bazy danych rzeczy i procesów które miały miejsce i umieścić w niej projekt własny rozumiejąc odpowiedzialność jaką to niesie.