Skrzydlaci
Irena Kaniewska
Irena Kaniewska
Urodziła się 30 listopada 1914 roku w Krakowie jako córka Wilhelma Bronisława Kahla, sędziego Najwyższego Trybunału Administracyjnego II RP, oraz Zofii z Wątróbskich. W młodości budowała modele samolotów i szybowców, uczestnicząc w zawodach modeli latających Okręgu Stołecznego LOPP. W 1933 roku zdała maturę w gimnazjum J. Kowalczykówny w Warszawie i rozpoczęła studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Warszawskiej.
W 1938 roku uzyskała kategorie A i B pilota szybowcowego. Od grudnia 1940 roku pracowała w Państwowym Monopolu Spirytusowym w Warszawie, kontynuując studia na tajnych kursach. W 1941 roku uzyskała dyplom inżyniera mechanika. Wyszła za mąż za inż. Feliksa Kaniewskiego, który zginął w 1945 roku w obozie koncentracyjnym w Buchenwaldzie.
Po wojnie pracowała w PMS w Żyrardowie, a następnie w biurze konstrukcyjnym PMS w Warszawie. Ukończyła kursy szybowcowe i samolotowe, uzyskując licencję pilota turystycznego. Od 1946 roku była członkiem Aeroklubu Bielskiego.
Od 1946 roku pracowała w Instytucie Szybownictwa w Bielsku-Białej (późniejszy Szybowcowy Zakład Doświadczalny), gdzie współtworzyła projekty szybowców IS-2 Mucha, IS-5 Kaczka, IS-7 Osa, SZD-9 Bocian, SZD-10 Czapla, SZD-13X Wampir, SZD-20X Wampir 2, IS-4 Jastrząb, SZD-8 Jaskółka. W 1952 roku otrzymała nagrodę państwową III stopnia za konstrukcje szybowców Mucha i Kaczka. W 1954 roku została kierownikiem Sekcji Prototypów w SZD.
Od 1954 roku pracowała w Instytucie Lotnictwa w Warszawie, zajmując się konstrukcją szybowcowych celów latających, analizą wytrzymałości i dynamiki szybowców oraz opracowywaniem przepisów budowy sprzętu lotniczego. Prowadziła próby statyczne samolotu TS-8 Bies oraz programy badań prototypów samolotów i szybowców.
W 1956 roku zdobyła 3. nagrodę za projekt szybowca Wróbel. Od 1957 roku była adiunktem, a od 1963 roku samodzielnym pracownikiem naukowo-badawczym. Pełniła funkcje rzeczoznawcy lotniczego i członka komisji ekspertów RWPG.
Posiadała Srebrną Odznakę Szybowcową (nr 287), Złotą Odznakę Szybowcową z dwoma diamentami, uprawnienia pilota samolotowego I klasy, instruktora samolotowego II klasy, pilota szybowcowego I klasy i instruktora szybowcowego II klasy. Brała udział w zawodach lotniczych, m.in. w Samolotowych Mistrzostwach Polski w 1959 i 1960 roku.
Była pierwszą kobietą w Polsce, która wykonała pętlę odwróconą na samolocie. W Aeroklubie Warszawskim wyszkoliła 20 konstruktorów lotniczych na pilotów. Była członkiem Lotniczej Komisji Egzaminacyjnej Ministerstwa Komunikacji oraz komisji zawodów szybowcowych i samolotowych.
Zginęła tragicznie 2 października 1963 roku w katastrofie lotniczej na samolocie CSS-13 wraz z Andrzejem Zasadzińskim na lotnisku Warszawa-Gocław. Pośmiertnie odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Pochowana na cmentarzu w Żyrardowie.
Ciekawostki:
Pionierka lotnictwa
- Była pierwszą kobietą w Polsce, która wykonała pętlę odwróconą na samolocie – manewr akrobatyczny wymagający dużych umiejętności i odwagi.
- Konstruktor szybowców
- Współtworzyła wiele innowacyjnych konstrukcji szybowców, m.in. IS-5 Kaczka – szybowiec o układzie „kaczki” z usterzeniem z przodu, co było nietypowym rozwiązaniem aerodynamicznym.
- Brała udział w projektowaniu pierwszego polskiego szybowca z laminarnym profilem skrzydła – IS-7 Osa.
Nagrody i osiągnięcia
- W 1952 roku otrzymała nagrodę państwową III stopnia za konstrukcje szybowców Mucha i Kaczka.
- Zdobyła Złotą Odznakę Szybowcową z dwoma diamentami, co świadczy o jej wysokim poziomie umiejętności pilotażowych.
Mentorka i egzaminatorka
- W Aeroklubie Warszawskim wyszkoliła 20 konstruktorów lotniczych na pilotów.
- Była członkiem Lotniczej Komisji Egzaminacyjnej Ministerstwa Komunikacji oraz komisji zawodów szybowcowych i samolotowych.
Wykształcenie mimo wojny
- W czasie okupacji kontynuowała studia na tajnych kursach Politechniki Warszawskiej, uzyskując dyplom inżyniera mechanika w 1941 roku.
Działalność konspiracyjna
- W czasie II wojny światowej była członkinią Armii Krajowej, pracowała w rozlewni wódek i wykonywała zadania dywersyjne.
- Brała udział w Powstaniu Warszawskim jako łączniczka, przechodząc kanałami na Żoliborz.
Tragiczna śmierć
- Zginęła śmiercią lotnika 2 października 1963 roku w katastrofie samolotu CSS-13 podczas nocnego lotu na lotnisku Warszawa-Gocław.
